Ziekten en aandoeningen baby

Hiv is een schadelijk virus dat het afweersysteem afbreekt. Het lichaam raakt op den duur ernstig verzwakt en is daardoor vatbaar voor allerlei infecties en aandoeningen. Zonder behandeling (het nemen van hiv-remmers) is er een kans dat er aids ontstaat en kan de patiënt overlijden.

Voor een kind met hiv (en ook voor de ouders) brengt het leven uitdagingen en onzekerheden met zich mee. Er is gebrek aan kennis over hiv in de omgeving, onnodige angst voor overdracht van hiv en er kleeft een stigma aan. Je krijgt te maken met het verwerken van de diagnose, het wennen aan medicatiegebruik en de vraag aan wie je wel of niet vertelt over hiv. Goede ondersteuning is daarom belangrijk wanneer je kind hiv-positief is.

Hiv-infectie bij kinderen

De kans op overdracht van hiv op een kind tijdens de bevalling is ongeveer 30 procent. Ook als je je kind borstvoeding geeft, is infectie mogelijk. Gelukkig kan een infectie tegenwoordig goed worden voorkomen als je hiv-remmers neemt tijdens de zwangerschap en afziet van het geven van borstvoeding. Het risico op besmetting van de baby kan hierdoor verkleind worden tot minder dan één procent. Het is belangrijk om dit met je arts te bespreken.

Medicatie

Er bestaat geen vaccin tegen hiv en ook geen genezing van hiv. Behandeling is wel mogelijk. Die bestaat uit een combinatie van verschillende medicijnen. Deze ‘combinatietherapie’ onderdrukt de vermenigvuldiging van het virus en stimuleert het afweersysteem. Bespreek de behandeling van je kind met de arts.

Baby’s met hiv

Een baby met hiv moet zo snel mogelijk na de geboorte beginnen met hiv-remmers. Dit kan het best in het ziekenhuis. De medicijnen worden in de vorm van een drankje met een spuitje of via een speen toegediend. Net als bij volwassenen is het belangrijk dat de medicijnen steeds op tijd gegeven worden. Als de baby vier weken oud is, kunnen de medicijnen in de regel gestopt worden.

Zonder behandeling met hiv-remmers wordt ongeveer 25 procent van de kinderen met hiv in het eerste jaar ziek. De verschijnselen van een hiv-infectie bij heel jonge kinderen zijn aanhoudende diarree, slecht groeien, terugkerende schimmelinfecties en een trage ontwikkeling.

Borstvoeding en hiv

Het is belangrijk dat een hiv-positieve moeder geen borstvoeding geeft. Hiv kan namelijk ook via de moedermelk worden overgedragen aan de baby. Je kunt wel je moedermelk afkolven en vervolgens pasteuriseren. Zo is er geen risico voor infectie via de borstvoeding. Baby’s die al zijn geïnfecteerd met het hiv virus hebben in dit geval juist veel baat bij de antistoffen in de moedermelk. Een ander alternatief is donormelk of flesvoeding.

Voor vragen over deze verschillende vormen kun je terecht bij het consultatiebureau of bij een lactatiekundige. Kijk voor een lactatiekundige bij jou in de buurt op NVLborstvoeding.nl

Soms ontwikkelt een kind zich minder goed door een of meer lichamelijke problemen. Sommige aandoeningen zijn aangeboren, andere ontstaan pas later.

Lichamelijke problemen en aandoeningen

Er zijn veel verschillende aandoeningen die te maken hebben met de lichamelijke ontwikkeling. Sommige aandoeningen zijn heel ernstig, andere aandoeningen zijn lichter. Voorbeelden van aandoeningen die te maken hebben met de lichamelijke ontwikkeling zijn een lui oog, een waterhoofd, een open rug, een hazenlip of een aangeboren vlek, zoals een wijnvlek.

Gevolgen voor de ontwikkeling

Lichamelijke aandoeningen kunnen van invloed zijn op de hele ontwikkeling van een kind. De lichamelijke ontwikkeling hangt sterk samen met de algemene ontwikkeling. Daarom is het goed om zo vroeg mogelijk hulp in te schakelen als je denkt dat je kind zich minder goed of snel ontwikkelt dan je had verwacht. Het kan komen door de aandoening. Dan is het belangrijk dat je kind heel gericht gestimuleerd wordt in een bepaalde ontwikkeling of juist leert omgaan met een beperking. Zo bied je je kind de kans om zich zo goed mogelijk te ontwikkelen. Op die manier help je ook jezelf en je gezin om op een goede manier om te gaan met beperkingen.

Een open ruggetje, in het Latijn 'spina bifida', ontstaat in de eerste maanden van de zwangerschap doordat de ruggenwervels en spieren niet rondom het ruggenmerg sluiten. Dit probleem zit meestal laag in de rug. Je hebt een grotere kans op een open rug als het in de familie voorkomt en bij een tekort aan foliumzuur in de zwangerschap. Als deze aandoening in de familie voorkomt, wordt vaak een dubbele dosis foliumzuur vóór en aan het begin van de zwangerschap aangeraden.

Hoe vaak komt spina bifida voor?

Gemiddeld worden er in Nederland per jaar 120 kinderen met een open ruggetje geboren. Er zijn verschillende vormen. Sommige vormen zijn ernstiger dan andere. Bij 'spina bifida occulta' is het open ruggetje niet te zien aan de buitenkant. Bij 'spina bifida aperta' is het open ruggetje direct zichtbaar.

Gevolgen van spina bifida

Iemand met een minder ernstige vorm kan vaak een gewoon leven leiden. Maar als je kind een ernstige vorm heeft, ligt dat anders. Je kind kan bijvoorbeeld problemen hebben met de kracht in de benen en de zindelijkheid. Dat heeft natuurlijk veel gevolgen voor jullie dagelijks leven.

Bij nog ernstiger vormen van spina bifida kan verlamming optreden. Sommige kinderen met spina bifida hebben een verstandelijke beperking of hebben last van gevoelloosheid. Veel kinderen met een open ruggetje worden geboren met een waterhoofd. In dat geval wordt er een drain aangebracht om het vocht te laten wegvloeien.

Diagnose van spina bifida

Spina bifida aperta wordt vaak al op de echo's tijdens de zwangerschap ontdekt. De lichtere vormen van een open ruggetje worden soms pas op latere leeftijd ontdekt. Er groeit dan huid over de niet goed gesloten plek, met soms een plukje haar, een kuiltje of een verkleuring. Via een röntgenfoto of MRI-scan kan de arts zien wat er aan de hand is.

Tetanus, ook wel bekend als kaakklem of wondkramp, wordt veroorzaakt door een bacterie. Zodra die bacterie, die bijvoorbeeld in straatvuil zit, in een open wondje komt, kun je een tetanusinfectie oplopen. Ook door een dierenbeet kun je de ziekte krijgen.

Ziekteverschijnselen bij tetanus

De tetanusbacterie maakt gifstoffen die weefsels aantasten. Dat zorgt voor:

• stijfheid in de buurt van de infectie;
• steeds erger wordende spierkrampen als gevolg van prikkels als harde geluiden, aanrakingen, kou en beweging;
• kaakkramp, slikklachten, ademhalingsproblemen;
• kramp in alle skeletspieren, soms zo erg dat de patiënt als een hoepel achterover kromtrekt en niet meer kan ademen.

Behandeling van tetanus

Zonder behandeling is tetanus bijna altijd dodelijk. Bij een goede behandeling ligt de sterfte in Nederland rond de 20 procent. Het is heel belangrijk om je kind te laten vaccineren om te voorkomen dat het tetanus krijgt.

Difterie wordt veroorzaakt door een bacterie die zich gemakkelijk vermenigvuldigt. De bacterie produceert een gifstof die de weefsels beschadigt. Vooral de bovenste luchtwegen lopen schade op, maar ook het weefsel van het hart en het zenuwstelsel raken aangetast.

Difterie is besmettelijk

Besmetting vindt plaats van mens op mens door hoesten en niezen, of door contact met opgehoest materiaal of pus uit een wond. Ook besmette melk of besmet voedsel kan de ziekte veroorzaken. Iemand kan besmet zijn met de difteriebacterie zonder zelf ziek te zijn, maar kan anderen dan wel ongemerkt besmetten.

Ziekteverschijnselen bij difterie

• Keelpijn, hangerigheid en koorts.
• Slikklachten, misselijkheid en overgeven.
• Bij keeldifterie: een grijze aanslag op de amandelen en in de keelholte.
• Soms is de hals sterk opgezwollen. Als dit heel erg is, kan de patiënt het benauwd krijgen en zelfs stikken.
• Soms is er alleen een neusinfectie.

Een navelbreuk (hernia umbilicalis) is een niet-zichtbare opening in de buikwand op de plek van de navel.

Oorzaak van navelbreuk

Normaal gesproken sluit de opening in de buikwand zich nadat de navelstreng is afgevallen. Bij een navelbreuk gebeurt dit onvoldoende.

Symptomen van navelbreuk

Onder de navel voel je vaak een kleine opening. Als deze opening blijft bestaan, noem je dit een navelbreuk. Je ziet vaak bij het kind op de plek van de navel een kleine zwelling direct onder de huid. Deze zwelling wordt groter als je kind lacht of huilt, omdat de druk in de buik en daarmee in de navelbreuk hierdoor groter wordt. Als de druk minder wordt, wordt de zwelling weer kleiner. De zwelling is ook makkelijk terug te duwen. Het kind zelf heeft geen last van de navelbreuk. De grootte kan variëren van een paar centimeter tot 5 centimeter of nog meer. Het komt bij baby’s vaak voor, vooral bij te kleine en te vroeg geboren kinderen.

Wat kun je doen aan een navelbreuk?

Als ouder hoef je eigenlijk niets te doen. Bij de meeste kinderen verdwijnt de navelbreuk in de eerste levensjaren vanzelf. Vroeger werden navelbreuken nog wel eens met pleisters afgeplakt, maar daar is nooit van aangetoond dat het hielp. Er bestaat wel een grotere kans op een ontsteking van de huid rondom de navel door de pleisters.

Behandeling van navelbreuk

Als de navelbreuk groter is dan 2 centimeter, is de kans klein dat hij helemaal verdwijnt. Toch hoeft je kind meestal niet geopereerd te worden. Bestaat de navelbreuk na de vijfde verjaardag nog, dan kun je een operatieve ingreep overwegen omdat de plek er daarna beter uitziet. Je kunt ook wachten tot je kind 14 jaar is (als de breuk dan nog bestaat), omdat het risico dan kleiner is dat de breuk beklemd raakt.

De neus- en keelamandelen zijn de poortwachters van het afweersysteem. Ze helpen te voorkomen dat je kind ziek wordt.

Ontstoken amandelen

Wanneer de amandelen zelf ontstoken raken, zijn ze niet meer in staat zijn om alle bacteriën, virussen en schimmels te weren. Dit gebeurt regelmatig, en vaak al op jonge leeftijd.

Amandelen verwijderen

Afhankelijk van de ernst van de klachten kan het dan nodig zijn om de amandelen te verwijderen. Dat gebeurt op een moment dat de amandelen niet ontstoken zijn. Bij baby's komt het verwijderen van de amandelen bijna niet voor.

Berg is een type eczeem dat veel voorkomt bij pasgeboren baby’s.

Oorzaak van berg

Berg wordt veroorzaakt door een het indrogen van de natuurlijk vetlaag die op de huid van pasgeboren baby's aanwezig is. Deze vetlaag heet vernix. Berg kan bij alle baby's voorkomen en meestal tussen 0 en 4 weken. Bij baby's ouder dan 4 weken heet berg seborroïsch eczeem.

Huiduitslag

Als je kind berg heeft, zie je dat aan huiduitslag op het hoofd. De huid kan dan wat rood zijn en er zitten vettige, gele schilfers op. Berg is onschuldig en gaat op den duur vanzelf over. Kijk op Huidhuis.nl voor meer informatie.

Wat kun je doen tegen berg

Meestal verdwijnt het vanzelf als je de plekjes op de hoofdhuid inmasseert met babyolie. Als het ondanks de verzorging niet vanzelf verdwijnt, kun je contact opnemen met de huisarts of het consultatiebureau.

Een baby die door elkaar geschud wordt, kan daardoor een flinke hersenbeschadiging oplopen. Kinderen kunnen daardoor onder meer doof of blind worden. Dit wordt het shakenbabysyndroom genoemd (naar het Engelse ‘shaken baby syndrome’). Deze kinderen kunnen last krijgen van stuipen of zelfs nog jaren later leerproblemen ondervinden op school. In het ergste geval overlijdt de baby als gevolg van een hersenbloeding.

Oorzaken van shakenbabysyndroom

De nekspieren van een baby zijn zelfs tot voorbij de eerste verjaardag nog niet sterk genoeg om bij flink heen en weer bewegen zijn ‘zware’ hoofdje rechtop te houden, en al helemaal niet als hij door elkaar geschud wordt! In dat geval gaat zijn hoofd snel en hard heen en weer, waardoor kleine adertjes in de hersenen kunnen scheuren. Er treedt dan een bloeding op binnen in het hoofd, in de hersenen.

Denk om het hoofdje!

Normaal spelen met de baby kan geen shakenbabysyndroom veroorzaken. Wanneer het hoofdje goed ondersteund wordt, is bijvoorbeeld door de kamer dansen juist heel fijn om samen te doen. Toch kan zelfs goedbedoeld schudden veel kwaad doen, bijvoorbeeld als je je baby omhoog gooit als je vliegtuigje speelt.

Hoe voorkom je schudden?

Als je baby veel huilt, zijn er allerlei tips om je baby rustig te krijgen.

Wat doe je als het toch gebeurt?

Heb je zelf of heeft iemand anders je baby geschud? Kijk dan goed hoe je baby zich voelt en gedraagt. Is je kindje lusteloos of slaperig, haalt het onregelmatig adem, braakt het, is het prikkelbaar of huilt het steeds heviger, neem dan contact op met de huisarts. Is je baby bewusteloos, heeft hij stuipen of reageert hij nergens op, ga dan onmiddellijk naar de eerstehulppost in het ziekenhuis.

Het hersenvocht in het hoofdje van een kind is nodig voor de aan- en afvoer van stoffen voor de hersenen. Daarnaast beschermt het vocht de relatief zachte hersenen tegen de harde schedel.

Wat is een waterhoofd?

Het hersenvocht wordt aangemaakt in de hersenkamers. Dat zijn holtes in de hersenen die gevuld zijn met vocht. Het hersenvocht moet afgevoerd kunnen worden naar de bloedvaten in het lichaam.

Als dat niet mogelijk is, blijft er te veel vocht in het hoofd zitten. Dit zorgt voor stuwing van het vocht in de hersenkamers. Daardoor kunnen de hersenen in de verdrukking komen. De term die hiervoor gebruikt wordt, is waterhoofd of ‘hydrocefalie’.

Hoe vaak komt een waterhoofd voor?

Ongeveer 1 op de 500 baby’s wordt geboren met een waterhoofd. De niet-aangeboren vorm van hydrocefalie komt ook voor bij 1 op de 500 pasgeborenen. Soms is een erfelijke afwijking de oorzaak. In een aantal gevallen komt het voor in combinatie met een open ruggetje of andere aandoeningen.

Hoe kun je zien of je kind een waterhoofd heeft?

Bij het ontstaan van een waterhoofd groeit het hoofd sneller dan normaal. Op het consultatiebureau meten ze de eerste maanden de omtrek van het hoofd. Dat houden ze bij op een curve.

Wanneer het hoofd van je kind te hard groeit, kan dat een eerste symptoom zijn van het ontstaan van een waterhoofd. Soms kan de fontanel gespannen aanvoelen, en soms kun je het oogwit aan de bovenkant van het oog zien (het zonsondergangfenomeen).

Diagnose van hydrocefalie

De diagnose hydrocefalie kan gesteld worden via een echo-onderzoek of een CT- of MRI-scan.

Behandeling van hydrocefalie

Soms herstelt een kind spontaan, maar vaak is er een operatie nodig. Daarbij wordt een verbindingsbuisje aangebracht tussen de hersenkamers waar het vocht zit, via de hals naar de buikholte. Dit buisje wordt een shunt genoemd. Het zorgt ervoor dat het teveel aan hersenvocht wordt afgevoerd uit de hersenen.

Eczeem is een huidaandoening waar veel baby’s last van hebben. Je herkent eczeem aan de volgende symptomen:

• roodheid;
• jeuk;
• schilfertjes;
• kloofjes;
• vochtblaasjes.

Meestal komt het voor op het hoofd, de armen, het bovenlichaam en in de knieholtes.

Eczeem is een jeukende ontsteking van de huid. Het kan over de hele huid zitten of alleen maar op een paar plekjes. Als er in de familie eczeem voorkomt, of een andere allergie, zoals hooikoorts of astma, is de kans groter dat je baby het ook krijgt.

Contacteczeem

Je kunt allergisch zijn voor stoffen, zoals metaalstof, hout, shampoo, verfkleurstoffen, textiel, rubber en sommige planten. Hierdoor kun je contacteczeem krijgen.

Allergische aanleg

Je kind kan geboren zijn met een allergische aanleg en daardoor eczeem krijgen. Dit heet constitutioneel of atopisch eczeem. Dauwworm is daar een voorbeeld van. Je kind krijgt dan al heel jong eczeem. De huid wordt rood en jeukt. Op het gezicht en tussen de hoofdharen zitten vaak vochtige blaasjes. Dit eczeem gaat vaak weer weg als je kind ouder wordt, maar het kan ook weer terugkomen in de puberteit. Die allergische aanleg kan dan ook in een andere vorm tot uitdrukking komen, bijvoorbeeld als hooikoorts.

Wat kun je doen als je baby eczeem heeft?

Eczeem is een chronische huidaandoening. Dat betekent dat je het niet kunt genezen. Als de klachten niet vanzelf overgaan, kun je ze meestal wel verminderen. Het is verstandig om met je huisarts te overleggen wat de beste optie is om het eczeem van je kind te behandelen. Meestal schrijven huisartsen een zalfje voor.

• Bezoek je huisarts. Je huisarts kan de oorzaak zoeken.
• Zorg dat je kind niet krabt aan eczeem. De kans is dan groter dat het een infectie krijgt.
• Zorg dat de huid niet uitdroogt. Smeer je kind regelmatig in met een neutrale zalf of crème.
• Koop materialen zonder allergene stoffen.

Meer informatie over eczeem

Op de website Huidhuis.nl vind je meer informatie over eczeem en ook informatie over andere huidaandoeningen.

Epilepsie is een chronische aandoening van de hersenen. Epilepsie kan erfelijk zijn, maar kan ook veroorzaakt worden door een beschadiging of een ontsteking van de hersenen. Soms is er een aantoonbare oorzaak, maar vaak ook niet.

Symptomen van epilepsie

Epileptische aanvallen duren meestal maar enkele seconden tot enkele minuten. Een patiënt is zich soms niet eens bewust van een aanval. Het verloop van een aanval kan per persoon verschillen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen ‘gegeneraliseerde aanvallen’ en ‘partiële aanvallen’.

• Bij gegeneraliseerde aanvallen vinden er abnormale elektrische ontladingen in de gehele hersenen plaats. Je kind kan daardoor het bewustzijn verliezen en in elkaar zakken, en meestal beginnen de ledematen te schokken.
• Bij partiële aanvallen vinden er abnormale elektrische ontladingen plaats in een bepaald gedeelte van de hersenen. Je kind verliest soms het bewustzijn en meestal schokt alleen een bepaald lichaamsdeel.

Behandeling van epilepsie

Om de diagnose te stellen maakt de arts in het ziekenhuis een hersenfilmpje (EEG), een CT-scan of een MRI-scan van de hersenen. Als je kind epilepsie heeft, schrijft hij een behandeling met anti-epileptica voor. Er zijn verschillende soorten medicijnen en verschillende combinaties mogelijk. Per persoon verschilt wat helpt, en wat niet helpt.

Wat kun je zelf doen voor je baby?

Je kunt zelf veel doen voor je kind. Een regelmatig leven en gezonde voeding kan helpen om de epilepsie onder controle te houden. Natuurlijk is het ook belangrijk dat je je kind de medicijnen geeft volgens het voorschrift. Als de medicijnen bijwerkingen hebben, is het verstandig om je arts te raadplegen.

Gordelroos of herpes zoster is een huiduitslag en kan besmettelijk zijn. Gordelroos komt heel zelden bij baby’s voor.

Hoe ontstaat gordelroos?

Wanneer je kind de waterpokken heeft gehad, blijft dat virus ongemerkt achter in de huid. Soms wordt het virus weer actief en veroorzaakt het gordelroos. Het is niet helemaal duidelijk waardoor het virus actief wordt; misschien door een verminderde weerstand of oververmoeidheid. Je kunt in je leven vaker gordelroos krijgen.

Wat zijn de symptomen van gordelroos?

• Gordelroos verschijnt daar waar het waterpokkenvirus is achtergebleven in de huid.
• Het komt altijd voor op één lichaamshelft in de vorm van een deel van een gordel.
• Meestal begint het met pijn, jeuk en een tintelend gevoel.
• Na een paar dagen ontstaan er groepjes met vocht gevulde blaasjes en rode vlekjes op de huid. Dit kan behoorlijk pijn doen en het kan ook zijn dat je kind grieperig of koortsig wordt.
• Na verloop van tijd drogen de blaasjes in, kun je de korstjes voorzichtig van de huid af wassen en geneest de huid.

Wat kun je doen tegen gordelroos?

In de meeste gevallen gaat gordelroos vanzelf weer over. Er kunnen soms bepaalde complicaties optreden. Als de gordelroos bijvoorbeeld in het gezicht zit, kunnen de ogen of de oren aangetast worden. Het is belangrijk om dan langs de huisarts te gaan. Ook wanneer de klachten ernstig zijn of wanneer het te pijnlijk is, kun je de huisarts raadplegen.

Gordelroos is besmettelijk

Gordelroos is besmettelijk in de ‘acute fase’. Dat wil zeggen, in de fase dat er groepjes met vocht gevulde blaasjes en rode vlekjes op de huid zitten. Je kunt alleen iemand besmetten die nog geen waterpokken heeft gehad. De persoon die je besmet, kan er waterpokken van krijgen. Als je baby gordelroos heeft, is het belangrijk dat hij niet in de buurt komt van zwangere vrouwen, andere baby’s en zieke mensen. Een besmetting kan voor hen namelijk ernstige complicaties tot gevolg hebben.

Griep ontstaat door een besmettelijk virus dat vooral de luchtwegen aantast. De griep duurt meestal één tot twee weken, en gaat vrijwel altijd vanzelf over. In principe kan iedereen griep krijgen. Het griepvirus verandert namelijk elk jaar een beetje, waardoor je steeds opnieuw het risico loopt dat je het krijgt.

Symptomen van griep

Baby’s die griep hebben, krijgen meestal last van hoge koorts, hoofdpijn, keelpijn, niezen, een loopneus, koude rillingen, spierpijn en moeheid. Je kind kan ook weinig eetlust hebben en overgeven.

Griep is besmettelijk

Omdat griep besmettelijk is, is het belangrijk om altijd in een papieren zakdoekje te niezen dat je meteen daarna weggooit. Het is verstandig om na het niezen ook goed je handen te wassen.

Behandeling van griep

Griep is een virusinfectie en daarom niet te genezen met een antibioticum. Antibiotica helpen alleen tegen bacteriële infecties en niet tegen virusinfecties. In de meeste gevallen gaat griep vanzelf weer over. Als de koorts langer dan vijf dagen aanhoudt, is het verstandig om toch de huisarts te raadplegen. Als je kind nog heel jong is en hoge koorts heeft (39 graden of meer), is het verstandig om meteen naar de huisarts te gaan.

De griepprik

Sommige mensen hebben een verhoogde kans om ziek te worden. Dit zijn meestal oudere mensen en mensen die door een (chronische) aandoening een verminderde weerstand hebben. Ook kleine kinderen met bijvoorbeeld astma of een hartafwijking behoren tot de risicogroep en kunnen een griepprik krijgen. Dit gebeurt meestal in overleg met de kinderarts. Deze volwassenen en kinderen krijgen een oproep van hun huisarts om een griepprik te halen. De griepprik beschermt alleen tegen de meest voorkomende virussen van dat seizoen. Een jaar later zijn er weer nieuwe griepvirussen en is er dus ook een nieuwe griepprik.

Roodvonk is een besmettelijke ziekte met koorts en rode uitslag. Het wordt veroorzaakt door een bacterie.

Hoe herken je roodvonk?

Roodvonk begint meestal met keelpijn, hoofdpijn, hoge koorts en overgeven. De tong wordt wit en na een paar dagen rood en dik. Na drie dagen wordt de huid roze en ontstaan er ruwe, rode puntjes op de borst. Deze huiduitslag breidt zich geleidelijk uit over het hele lichaam.

Wat kun je zelf doen?

Geef je baby voldoende te drinken. Roodvonk gaat meestal binnen een week tot tien dagen vanzelf over. In ernstigere gevallen kan antibiotica nodig zijn.

Besmetting is niet te voorkomen. Je baby is al besmettelijk voor het de verschijnselen krijgt. Als je baby naar een kinderdagverblijf gaat, moet je wel de leiding informeren. Andere ouders kunnen dan alert zijn op verschijnselen bij hun kind.

Is er meer hulp nodig?

Als je vermoedt dat je baby roodvonk heeft, is het altijd verstandig om de huisarts te raadplegen. Doe dat vooral als je baby:

• een heel zieke indruk maakt;
• twee tot drie weken na het begin van de ziekte lusteloos en bleek wordt, de oogleden dik worden of de plas roze of rood kleurt;
• een tot vijf weken na het begin van de ziekte last krijgt van dikke rode gewrichten of plotselinge kortademigheid en koorts.

Er zijn verschillende soorten wormen waar mensen last van kunnen krijgen, zoals spoelwormen, lintwormen en aarsmaden. Spoelwormen en lintwormen komen zelden voor. Aarsmaden komen het meest voor.

Aarsmaden

Aarsmaden zijn kleine, witte wormpjes. Als je kind aarsmaden heeft, kun je deze wormpjes zien in de ontlasting. De aarsmaden leven in de darmen en zijn verder onschadelijk, maar ze kunnen wel zorgen voor jeuk in en om de anus.

Kinderen kunnen aarsmaden krijgen doordat ze de eitjes inslikken. Die kunnen bijvoorbeeld in rauwe groente of vlees zitten. Het komt ook vaak voor dat kinderen deze wormpjes krijgen door buiten in de tuin of in de zandbak te spelen. De eitjes zijn zo klein dat je ze niet kunt zien.

Spoelwormen en lintwormen

Lintwormen komen zelden voor. Spoelwormen komen meestal voor in de darmen van honden en katten. Bij uitzondering kan je kind besmet worden via de ontlasting van de hond of de kat. Als je kind spoelwormen heeft, vind je crèmekleurige wormen in de ontlasting die iets groter zijn dan aarsmaden.

Worminfecties voorkomen en genezen

Goede hygiëne is belangrijk. Als je onderstaande tips volgt, verdwijnen de aarswormen vanzelf doordat je kind geen eitjes meer binnenkrijgt.

• Was je handen nadat je naar de wc bent geweest en voor het eten.
• Hang elke dag een schone handdoek op in het toilet.
• Gebruik een nagelborsteltje.
• Knip de nagels van je kind kort af.
• Gebruik dagelijks schone, aparte washandjes voor het onderlichaam en het bovenlichaam van je kind.
• Maak regelmatig de wc-bril, de spoelknop, de deurknoppen en het speelgoed schoon.
• Was groenten goed en zorg dat het vlees goed doorbakken is.
• Heeft je hond spoelwormen? Koop dan een kuur in de dierenwinkel.

Moet je met wormpjes naar de huisarts?

Als je kind ondanks de hygiënetips de aarswormen niet kwijtraakt, kun je overleggen met je huisarts wat je het best kunt doen. Als je kind spoelwormen of lintwormen heeft, kun je beter meteen even naar de huisarts gaan. Doe als het mogelijk is een worm in een potje en neem dat mee.

Wratten zijn kleine, ruwe knobbeltjes die vooral op de handen en voeten voorkomen. Ze kunnen ook ergens anders op het lichaam voorkomen.

Besmettelijk

Wratten zijn besmettelijk en worden veroorzaakt door een virus. Bij baby's komen gewone wratten echter niet zo vaak voor. In principe hoeven wratten niet behandeld te worden. Ze verdwijnen meestal vanzelf binnen twee jaar.

Waterwratten

Waterwratten of kinderwratten zijn minder bekend dan gewone wratten. Ze zien er ook iets anders uit. Ze zijn iets kleiner, gladder en witter, met een klein kratertje in het midden. Ze zijn niet groter dan 2 tot 5 millimeter.

Aan waterwratten hoef je niets te doen, ze geven vrijwel nooit klachten en gaan ook meestal vanzelf weer weg binnen zes maanden tot vier jaar.

Wat kun je zelf doen tegen wratten?

• Als je kind wratten heeft, kan het er beter niet aan krabben en peuteren, anders komen er juist meer.
• Als je kind een wrat op de vinger of duim heeft, kan het daar beter niet op zuigen.
• Als je de wrat wilt laten behandelen, kun je het best een afspraak maken bij de huisarts.
• Gewone wratten verdwijnen wel eens als je ze iedere dag aanstipt met wrattentinctuur (te koop bij de drogist of apotheek).
• Bij waterwratten mag je geen wrattentinctuur gebruiken. Het irriteert juist en het helpt niet.
• Waterwratten kun je alleen insmeren met een vette crème om de irritatie te verlichten.

Als je kind opeens een infectie in het oor krijgt, heet dat een acute middenoorontsteking. Dit komt door virussen en bacteriën die ook verkoudheid en andere luchtweginfecties veroorzaken.

Symptomen van middenoorontsteking

Middenoorontsteking herken je aan de volgende symptomen:

• Je kind heeft veel oorpijn (die verergert als je kind ligt).
• Je kind heeft koorts.
• Je kind is hangerig.

Als je baby middenoorontsteking heeft, hoef je hem niet per se thuis te houden. Neem wel contact op met je huisarts.

Meningokokken zijn bacteriën die bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking kunnen veroorzaken. Er bestaan in totaal 13 typen meningokokken. Niet alle typen zijn schadelijk en sommige komen gewoon bij iedereen voor in de neus- en keelholte.

Vaccinatie tegen meningokokken

De typen A, B, C, W en Y kunnen schadelijk zijn en hersenvliesontsteking veroorzaken. In Nederland worden mensen vooral ziek van typen B, C, W en Y. Kinderen worden als ze 14 maanden oud zijn ingeënt tegen meningokokken A, C, W en Y. Tot 2018 kregen kinderen bij 14 maanden alleen een vaccinatie tegen meningitis C. Daarom worden kinderen van 14 jaar uitgenodigd voor een inhaalvaccinatie tegen meningokokken A, C, W en Y. Dit is kort voor de periode dat ze meer risico op deze ziekten lopen. Lees meer over deze vaccinatie op RIVM.nl.

Infecties met meningokokken B komen vooral bij kinderen jonger dan vijf jaar voor. De vaccinatie hiertegen zit niet in het Rijksvaccinatieprogramma, maar kun je op eigen kosten wel aan je kind laten geven. Lees ook hier meer over op RIVM.nl.

Verspreiding van meningokokken

Meningokokken leven het liefst op warme, vochtige plaatsen. Omdat de bacterie niet lang kan overleven buiten het lichaam, kan hij zich alleen verspreiden via nauw menselijk contact, bijvoorbeeld in warme huizen.

Hersenvliesontsteking

Bij sommige mensen die een schadelijke meningokokkeninfectie hebben opgelopen, vermenigvuldigt de bacterie zich snel en wint hij het van het afweersysteem. Het gevolg is dan een hersenvliesontsteking. Hersenvliesontsteking of nekkramp is een zeer ernstige aandoening. Het is daarom belangrijk om acuut medische hulp in te roepen als je vermoedt dat je kind geïnfecteerd is met meningokokken.

Je herkent hersenvliesontsteking aan:

• een stijve nek waarbij de kin niet meer de borst kan raken;
• misselijkheid en braken;
• sufheid;
• vlekken op de huid die niet weggaan als je erop drukt (bijvoorbeeld met een glas).

Spruw is een infectie bij je baby die wordt veroorzaakt door een gist. Spruw kan witte plekjes of een wit laagje in de mond van je baby geven of pijn bij de moeder tijdens het geven van borstvoeding.

Ontstaan van spruw

De gist leeft in onze mond en op onze huid, vaak zonder dat je daar last van krijgt of ziek van wordt. Na de bevalling kan de gist makkelijker gaan groeien en kan het schimmel worden. De schimmel verspreidt zich dan in de mond, het maag-darmkanaal en de schaamstreek (liezen, billen) van je baby. Spruw kan ook de tepel of de hele borst van de moeder infecteren.

Hoe herken je spruw?

Spruw is te herkennen aan een hardnekkige, witte aanslag op de lippen, de tong en in de mond van je baby. Je kunt het niet wegvegen. De spruw kan de huid en het slijmvlies van de mond gevoelig maken. Bij het drinken aan de borst of fles, kan je baby daardoor onrustiger zijn, vaker loslaten en een klakkend geluid maken. Bij spruw in de schaamstreek ziet de huid er rood en vlekkerig uit (soms zelfs open plekken) met witte schilfering en rode pukkeltjes.

Soms zie je niet veel aan de tepels. Wel kan je last hebben van een schilferige huid. En spruw kan voor een branderig gevoel zorgen tijdens of na de voeding. Het kan ook zijn dat je last van je tepels krijgt (pijn of kloven) na een periode zonder problemen.

Hoe voorkom je spruw?

Goede hygiëne is belangrijk. Verschoon je kind regelmatig en was altijd je handen. Als je borstvoeding geeft, laat de tepels dan even drogen na een voeding. Zoogcompressen moeten regelmatig verschoond worden. Als je flesvoeding geeft is het belangrijk om de speen en de fles goed schoon te maken of uit te koken.

Behandeling van spruw

Als je denkt dat de moeder of je kind spruw hebben, maak dan een afspraak met de huisarts. De huisarts kan als er klachten zijn een medicijn voorschrijven om de schimmel te behandelen. Het is goed om als de klachten of vlekjes zijn verdwenen nog één week door te gaan met het medicijn, zodat de spruw niet terug komt. Lijken de spruw of de klachten regelmatig terug te komen? Neem dan contact op met de jeugdgezondheidszorg of een lactatiekundige als je borstvoeding geeft.

Het is verstandig om zowel de baby als de moeder te behandelen als er klachten zijn. Ook als maar één van de twee klachten heeft.

Wat kun je zelf doen bij spruw?

• Ga door met borstvoeding geven als dit niet te veel pijnklachten geeft. Dit is het beste en is niet schadelijk voor jou of je baby.
• Soms is het nodig om bij aanhoudende pijnklachten van de tepel voor enkele dagen pijnstilling in te zetten (Ibuprofen of paracetamol) of enkele etmalen te kolven.
• Laat je borsten zo goed mogelijk leeg drinken.
• Houd de tepels schoon en droog.
• Vermijd vochtige zoogkompressen en was katoenen zoogkompressen, beha's, spuuglapjes etcetera op minimaal 60 graden (liefst 90 graden). Ook het strijken van zoogkompressen en bh's kan helpen om de schimmels te doden.
• Was regelmatig je handen. Voor en na elke voeding en na het verschonen.
• Kook alle spullen die in aanraking komen met de mond van de baby of met de moedermelk dagelijks drie minuten uit, zolang jij of je kind spruw hebben.
• Bij behandeling van spruw met medicatie is het advies 7 dagen door te gaan nadat de klachten zijn afgenomen. Dus stop niet te snel, anders komt de spruw misschien terug

Het RS-virus (of RSV) veroorzaakt een erge vorm van verkoudheid. Het komt veel voor bij jonge kinderen. De klachten ontstaan door een infectie aan de luchtwegen. Baby’s en jonge kinderen kunnen er heel ziek van worden.

Symptomen van RSV

• De neus van je kind is verstopt met taai snot.
• Je kind moet soms hoesten, en soms ook overgeven.
• Sommige kinderen krijgen het benauwd.
• Sommige kinderen krijgen koorts.

Behandeling van RSV

Antibiotica hebben geen zin bij RSV, omdat antibiotica alleen helpen tegen bacteriële infecties en niet tegen virusinfecties. De infectie geneest vanzelf. Kinderen die het RS-virus hebben gehad, zijn er niet immuun voor en kunnen het dus opnieuw krijgen. Na de infectie kunnen patiëntjes nog een paar weken blijven hoesten en kortademig zijn.

Soms is opname in het ziekenhuis nodig, als het kind erg benauwd is bijvoorbeeld. Baby’s met extra risico’s hebben een grotere kans dat ze naar het ziekenhuis moeten. Denk aan baby’s die te vroeg geboren zijn, die hart- of longafwijkingen hebben of kinderen met een slecht werkend afweersysteem.

Wat kun je doen tegen RSV?

Je kunt je kind niet goed beschermen tegen het RS-virus, maar je kunt wel wat algemene maatregelen nemen:

• Zorg dat je goed schoon bent. Was bijvoorbeeld je handen met zeep voordat je je baby aanraakt.
• Rook niet in de buurt van je kind.
• Maak je je zorgen? Neem dan contact op met je huisarts.

De officiële naam voor een hazenlip is schisis. Het woord schisis betekent ‘spleet’. Als je kind een schisis heeft, is de lip, de kaak of het gehemelte niet goed aaneengegroeid. Het kan zijn dat er alleen een spleet zit in de bovenlip, maar de spleet kan ook doorlopen tot in de bovenkaak, het gehemelte of de neus. Ook een spleet alleen in het gehemelte komt voor.

Is schisis erfelijk?

In Nederland komt schisis voor bij 1 of 2 kinderen op de 1000 pasgeborenen. De oorzaak is meestal een combinatie van erfelijke factoren en een stoornis in de zwangerschap tussen de 6 en 12 weken.

Problemen bij een hazenlip

Bij een spleet in het gehemelte kunnen er na de geboorte problemen ontstaan met zuigen en slikken. Een schisis kan soms ook gevolgen hebben voor de spraak- en gebitsontwikkeling, of er kan sprake zijn van gehoorproblemen.

Bij kinderen met een gehemeltespleet of een te kort aangelegd gehemelte gaat de buis van Eustachius vaak niet goed open doordat de gehemeltespieren niet goed werken. Daardoor ontstaat er vochtophoping in het middenoor en zit er minder lucht in het oor. Het trommelvlies kan niet meer goed meetrillen met geluidsgolven en kan geluiden dus niet goed doorgeven aan het gehoorzintuig. Deze kinderen kunnen daardoor slecht horen.

Diagnose en behandeling van schisis

De diagnose wordt meestal direct na de geboorte gesteld op basis van de uiterlijke kenmerken. Daarnaast wordt er een lichamelijk onderzoek gedaan om de schisis precies te bepalen. Daarbij wordt ook onderzocht of er verdere aangeboren afwijkingen in het spel zijn.

Kinderen met een schisis worden meestal behandeld door verschillende specialisten die samen een team vormen. Zij voeren de correcties uit die nodig zijn. Dit kan chirurgie omvatten, en mogelijk spraaktraining. Vaak moet een kind worden behandeld tot het is volgroeid en zijn er meerdere operaties nodig.

Hersenvliesontsteking, of meningitis, is een zeer ernstige aandoening. Als je vermoedt dat je kind hersenvliesontsteking heeft, is het noodzakelijk om acuut medische hulp in te schakelen.

Vaccinaties tegen hersenvliesontsteking

Hersenvliesontsteking is een gevaarlijke ziekte die door een virus of een bacterie kan worden veroorzaakt. Kinderen worden tegen sommige verwekkers ingeënt, zoals meningokokken en pneumokokken of Hib.

Vlekken op de huid

Vlekken op de huid zijn een teken van bloedvergiftiging door de bacteriën. Ze beginnen als kleine speldenknopjes, maar worden geleidelijk groter. Dat gebeurt meestal binnen een paar uur, soms zelfs voordat er andere symptomen zichtbaar zijn.

Direct medische hulp nodig

Als je kind deze vlekken heeft, is er dringend medische hulp nodig. Bel dus meteen je huisarts als je denkt dat je kind dit heeft. Kun je je huisarts niet bereiken? Ga dan naar het ziekenhuis.

Zoek ook medische hulp bij een van de volgende signalen:

• Bij een kind jonger dan 3 maanden: koorts boven de 38 graden of een temperatuur lager dan 36 graden.
• Bij een kind ouder dan 3 maanden: twee of drie dagen koorts boven de 39 graden.
• Je kind is niet alert en maakt een suffige indruk.
• Je baby drinkt slecht (uitdroging is een groot gevaar).
• Als je de luier verschoont heeft je kind pijn en huilt het.
• Je kind maakt een echt zieke indruk of heeft vlekjes.

Een lui oog (amblyopie) is een oog dat een slecht gezichtsvermogen heeft, doordat het oog zich niet normaal heeft kunnen ontwikkelen. Meestal is maar één van de ogen lui, maar soms ook beide ogen.

Afhankelijk van de leeftijd komt dit bij 2 tot 5 op de 100 kinderen voor.

Oorzaken van een lui oog

Er zijn drie hoofdoorzaken waardoor een lui oog kan ontstaan.

• Scheelzien. Je kind kan dan dubbelzien. Je kind gaat vaak één oog minder gebruiken om toch één beeld te houden. Daardoor wordt dat oog lui en ziet het steeds minder.
• Een groot verschil in sterkte tussen beide ogen. Je kind gebruikt het oog met de sterkste afwijking dan minder. Dat oog wordt lui.
• In een of beide ogen kan geen beeld gevormd worden. Bijvoorbeeld doordat het bovenste ooglid over het oog valt of doordat de lens troebel is (staar). Hierdoor kan je kind al binnen enkele weken na de geboorte een sterk lui oog krijgen. Daarom wordt er bij de eerste onderzoeken van je baby al naar gekeken.

Vroege ontdekking is erg belangrijk

Het is belangrijk dat een lui oog op tijd wordt ontdekt en behandeld. Hoe jonger je kind, hoe beter meestal het resultaat van de behandeling. Daarom wordt je kind een aantal keren onderzocht. Als 'luie ogen' in de familie voorkomen, is extra aandacht belangrijk.

Onderzoek bij de Jeugdgezondheidszorg

Vanaf het eerste bezoek aan het consultatiebureau worden de ogen van je baby onderzocht. Bij dit onderzoek vraagt de jeugdarts altijd of er in de familie oogafwijkingen voorkomen. In twijfelgevallen verwijst de jeugdarts je kind door naar een oogarts of een orthoptist.

Hoe wordt een lui oog behandeld?

Bij de behandeling wordt je kind gestimuleerd het luie oog te gebruiken. Hiervoor wordt het goede oog gedurende een bepaalde periode elke dag enige tijd afgedekt met een oogpleister. Hoe lang dat duurt, hangt onder andere af van de leeftijd van je kind en hoe slecht het oog kan zien. Soms duurt het afplakken wel tot je kind tien jaar is. Als er een hoge sterkteafwijking is, kan je kind een bril krijgen om het zien te verbeteren. Soms moet de oogarts eerst de staar of het hangende ooglid opereren.

Veel baby's piepen weleens bij het ademhalen. Je merkt het vooral als je baby verkouden is of een andere luchtweginfectie heeft.

Piepende ademhaling bij baby's

Een piepende ademhaling bij baby's is meestal onschuldig. Vaak heeft je baby er helemaal geen last van. Je hoeft je dan ook geen zorgen te maken als je baby verder normaal eet, drinkt, slaapt, aankomt in gewicht en interesse toont in alles wat er om hem heen gebeurt. De piepende ademhaling verdwijnt meestal met de leeftijd.

Wat kun je doen bij een piepende ademhaling?

Als je baby piepend ademhaalt, kun je de neus van je baby druppelen met een zoutoplossing. Dat kan helpen bij een verstopte neus. Als je baby zelf duidelijk geen last heeft van het gepiep en normaal eet, drinkt en slaapt, is er verder geen behandeling nodig.

Hoe kun je klachten voorkomen?

• Rook niet tijdens de zwangerschap.
• Rook als ouders allebei niet. Zorg ervoor dat er niet gerookt wordt in de omgeving van je kind. Passief roken verhoogt namelijk de kans op luchtwegproblemen bij je kind en dus de kans op gepiep. Ook als je altijd buiten rookt, is het goed om te stoppen. Er blijven namelijk giftige stoffen uit de rook achter op je haren, je kleding en je huid. Dit heet derdehands rook. Stoppen met roken geeft je kind letterlijk meer ademruimte.
• Zorg voor schone lucht in huis en houd je huis vrij van vocht en schimmel. Ventileer je huis 24 uur per dag en lucht regelmatig. Pas op met irriterende stoffen in huis: tabaksrook, rook van houtvuur of een open haard, kaarsen, wierook, schoonmaakmiddelen, spuitbussen enzovoort.

Astma is moeilijk vast te stellen bij kinderen onder de vijf jaar

Kinderen onder de vijf à zes jaar met een piepende ademhaling kunnen last hebben van prikkelbare luchtwegen. Een piepende ademhaling betekent niet dat je baby later astma zal hebben. Het is op deze leeftijd heel moeilijk om met zekerheid vast te stellen of het om astma gaat. Als je kind na vijf jaar nog steeds piept bij het ademhalen, kan het zijn dat het astma heeft, zeker als dat in de familie voorkomt.